فهرست مطالب
روش های غلط درس خواندن چیست؟
درس خواندن، اصلیترین وظیفهی شما در دوران تحصیل است.
اما سؤال مهم این است: آیا صرفاً زمان زیادی را پشت میز نشستن، نتیجه مطلوبی را به همراه خواهد داشت؟
واقعیت این است که شیوه درس خواندن، تأثیر بیشتری از زمان مطالعه دارد. بسیاری از شما به دلیل روشهای اشتباه در مطالعه، نتیجه مطلوبی نمیگیرند و از این بابت ناامید میشوند.
در این مقاله، ابتدا به بررسی رایجترین اشتباهات در مطالعه میپردازیم و سپس ۷ راز طلایی برای رفع این اشتباهات را معرفی میکنیم.
با من همراه باشید که نوبت این است که روشهایتان را اصلاح کنید!
کارهای اشتباه شما
روش های غلط درس خواندن👇
اول از همه به کارهای غلط و غلوطی که شما موقع درس خواندن انجام میدهید میپردازم!
در بسیاری از موارد، شما با نیت پیشرفت و موفقیت، شیوههایی را برای مطالعه انتخاب میکنید که در ظاهر مفید به نظر میرسند، اما در عمل باعث کاهش بازدهی میشوند. در اینجا به چند مورد از رایجترین این اشتباهات اشاره میکنیم:
1. مطالعه بدون برنامهریزی
بسیاری از دانشآموزان بدون داشتن برنامه مشخص، شروع به خواندن میکنند. این روش باعث میشود زمان زیادی از دست برود و اولویتبندی درسها به درستی انجام نشود.
به عنوان مثال میبینید ساعت و تاریخ رند است و تصمیم میگیرید یک درسی هم بخوانید!
2. حفظ کردن طوطیوار مطالب
تنها تکیه بر حفظ کردن بدون درک مفهومی، باعث میشود یادگیری عمیق رخ ندهد و اطلاعات به سرعت فراموش شوند.
3. مطالعه طولانی بدون استراحت
نشستن طولانی پشت میز بدون استراحت، باعث خستگی ذهن و کاهش تمرکز میشود.
4. تکیه بر جزوات دیگران و خلاصهنویسیهای آماده
استفاده از جزوات دیگران بدون مطالعه دقیق کتاب درسی، اطلاعات ناقصی به دانشآموز منتقل میکند.
یکم ماهیچههای دستتان را به کار بیندازید و بنویسید، ماهیچههایتان نرم میشود.
5. عدم مرور مطالب خواندهشده
بسیاری از دانشآموزان، مرور را نادیده میگیرند و تنها به مطالعه اولیه اکتفا میکنند. این کار باعث فراموشی سریع مطالب میشود.
6. تأخیر در شروع مطالعه برای امتحان یا کنکور
عقب انداختن مطالعه به روزهای پایانی، اضطراب را افزایش داده و باعث کاهش کیفیت یادگیری میشود.
مثلا بعد از عید یادتان میافتد که ئه، کنکور دارم🤡
7. استفاده بیش از حد از ابزارهای دیجیتال
مطالعه با تلفن همراه یا تبلت به دلیل وجود حواسپرتیهای متعدد، تمرکز دانشآموز را به شدت کاهش میدهد.
به عنوان مثال ۸ ساعت پشت میز کتاب را باز کردهاید ولی به جای هرچیزی اکسپلور اینستاگرام را حفظ شدهاید.
مقاله های مرتبط :
برنامهریزی دقیق و منعطف
برنامهریزی یکی از مهمترین عوامل موفقیت در درس خواندن است. برنامهای که خوب طراحی شده باشد، باید چند ویژگی داشته باشد:
1. زمانبندی مشخص:
ساعتهای مطالعه، استراحت، ورزش و خواب باید به طور دقیق مشخص شوند. مثلاً برای هر روز یک بازه زمانی ۲ ساعته برای درسهای مهمتر اختصاص دهید.
2. اولویتبندی دروس:
ابتدا درسهایی را که نیاز به تمرکز بیشتری دارند یا دشوارتر هستند، بخوانید. درسهای آسانتر را برای ساعات پایانی بگذارید.
3. انعطافپذیری:
برنامه شما نباید بهگونهای باشد که در صورت تغییرات کوچک، بهطور کامل مختل شود. مثلاً اگر به هر دلیلی نتوانستید یک درس را بخوانید، باید آن را در اولین زمان آزاد جایگزین کنید.
4. تنوع در دروس:
از خواندن مداوم یک درس خودداری کنید. در برنامه خود درسهای حفظی و مفهومی را ترکیب کنید تا ذهن شما خسته نشود.
5. زمان استراحت:
بعد از هر ۵۰-۶۰ دقیقه مطالعه، ۱۰-۱۵ دقیقه استراحت کنید تا ذهن شما تازه شود و بازدهی بهتری داشته باشید.
6. بازبینی برنامه:
هر هفته برنامه خود را ارزیابی کنید. ببینید کدام قسمتها عملی نشدهاند و برای هفته بعد اصلاحات لازم را انجام دهید.
یادتان باشد، برنامهریزی باید به شما کمک کند بهرهوری بیشتری داشته باشید، نه اینکه فشار و استرس اضافی ایجاد کند.
مقاله های مرتبط :
خلاصهنویسی شخصی انجام دهید
همانطور که گفتم ماهیچههای دستتان را نرم کنید، بالاخره از این دستها یک استفادهی مفیدی باید بکنید دیگر!
یکی از مؤثرترین روشهای یادگیری، خلاصهنویسی است. اما مهم است که این کار را به شیوهای درست و شخصیسازیشده انجام دهید. در ادامه، مراحل و نکات کلیدی برای خلاصهنویسی ارائه شده است:
1. مطالعه اولیه دقیق:
قبل از خلاصهنویسی، متن اصلی را با دقت بخوانید و مفاهیم کلیدی را درک کنید. بدون درک مطلب، خلاصهنویسی بیفایده خواهد بود.
2. استفاده از زبان شخصی:
مطالب را با کلمات و زبان خودتان بازنویسی کنید. این کار باعث میشود ارتباط عمیقتری با مطلب برقرار کنید و یادگیری شما ماندگارتر شود.
3. یادداشت نکات کلیدی:
تنها نکات مهم و مفاهیم اصلی را یادداشت کنید. از نوشتن جزئیات غیرضروری خودداری کنید تا خلاصهها کاربردیتر باشند.
4. ساختاردهی خلاصهها:
از شمارهگذاری، دستهبندی، و استفاده از تیترهای مشخص استفاده کنید تا خلاصهها خواناتر و منظمتر شوند.
5. استفاده از رنگها و نمادها:
برای برجسته کردن نکات مهم، از رنگهای مختلف، علامتگذاری (مانند ستاره یا فلش) و هایلایت استفاده کنید. این کار مرور را آسانتر میکند.
6. خلاصههای کوچک و قابلحمل:
خلاصهها را به گونهای بنویسید که بتوانید به راحتی آنها را در زمان مرور همراه داشته باشید.
7. مرور منظم:
خلاصهها باید به طور مداوم مرور شوند تا اطلاعات در حافظه بلندمدت شما تثبیت شوند.
خلاصهنویسی شخصی نهتنها باعث صرفهجویی در زمان میشود، بلکه به درک عمیقتر و ماندگاری بیشتر اطلاعات کمک میکند.
مقاله های مرتبط :
مفهومی بخوانید
مطالعه مفهومی یکی از بهترین روشهای یادگیری عمیق است که درک مطالب را بهبود میبخشد و باعث تثبیت بهتر اطلاعات در حافظه میشود. در ادامه، چند راهکار برای مطالعه مفهومی و توضیح مطالب به زبان خودتان آورده شده است:
1. تمرکز بر فهمیدن، نه حفظ کردن:
ابتدا سعی کنید مفهوم اصلی مطلب را بفهمید. به جای تلاش برای حفظ کردن کلمات، به دنبال معنای آنها باشید و ارتباط آنها را با موضوعات دیگر پیدا کنید.
2. تجزیه و تحلیل موضوع:
موضوع را به بخشهای کوچکتر تقسیم کنید و هر قسمت را جداگانه بررسی کنید. این کار به شما کمک میکند که مطلب را سادهتر و قابل فهمتر کنید.
3. مثالسازی:
برای هر مفهوم، مثالهای واقعی و عملی پیدا کنید یا خودتان بسازید. مثالها کمک میکنند که مطالب در زندگی روزمره ملموستر شوند.
4. بازگویی مطالب به زبان خودتان:
بعد از مطالعه، تلاش کنید مفهوم را به زبان ساده و خودمانی توضیح دهید. انگار میخواهید آن را به فرد دیگری آموزش دهید. اگر نتوانستید توضیح دهید، نشاندهنده این است که هنوز مطلب را کامل نفهمیدهاید.
5. پرسیدن سؤال:
هنگام مطالعه، از خودتان بپرسید: «این مطلب چه کاربردی دارد؟» یا «چرا این اتفاق میافتد؟» این سؤالات باعث میشوند بیشتر درگیر مفهوم شوید.
6. استفاده از تصاویر و نمودارها:
اگر مطلب پیچیده است، آن را با استفاده از نمودار، جدول یا نقاشی سادهتر کنید. تصاویر به درک بهتر کمک میکنند.
7. ارتباط دادن با دانستههای قبلی:
مطالب جدید را با دانستههای قبلی خود مرتبط کنید. این کار باعث میشود مفهومها بهتر در ذهن تثبیت شوند.
مطالعه مفهومی نهتنها به یادگیری عمیقتر کمک میکند، بلکه اعتمادبهنفس شما را در پاسخ دادن به سؤالات افزایش میدهد و شما را از حفظ کردن بیهدف رها میکند.
مقاله های مرتبط :
مرور منظم داشته باشید
یکی از اصلیترین دلایل فراموشی مطالب، مرور نکردن آنها در زمان مناسب است. مرور منظم، فرآیندی است که به تثبیت اطلاعات در حافظه بلندمدت کمک میکند. در ادامه، نکات و روشهای مؤثر برای مرور منظم آورده شده است:
1. استفاده از منحنی فراموشی:
طبق منحنی فراموشی “ابینگهاوس”، اطلاعات به مرور زمان فراموش میشوند مگر اینکه مرور شوند. بنابراین، زمانبندی مرور بسیار اهمیت دارد. بهترین زمانها برای مرور:
۱ روز بعد از یادگیری
۳ روز بعد
۷ روز بعد
۲۱ روز بعد
2. مرور فعال:
مرور نباید تنها به خواندن دوباره مطالب محدود شود. از خودتان سؤال بپرسید، خلاصهها را بررسی کنید یا تلاش کنید مطالب را به یاد بیاورید. این روش باعث درگیر شدن بیشتر ذهن میشود.
3. استفاده از فلشکارت:
فلشکارتها ابزاری ساده و کارآمد برای مرور سریع و منظم هستند. میتوانید مفاهیم، تعاریف یا نکات کلیدی را روی فلشکارتها بنویسید و در زمانهای آزاد مرور کنید.
4. برنامهریزی برای مرور:
مرور باید در برنامه روزانه شما جای مشخصی داشته باشد. هر روز چند دقیقه را به مرور درسهای قبلی اختصاص دهید.
5. ترکیب مرور با یادگیری جدید:
قبل از شروع درس جدید، مطالب قبلی را بهصورت کوتاه مرور کنید. این کار کمک میکند که اطلاعات قبلی بهتر در ذهن شما باقی بمانند و با مطالب جدید مرتبط شوند.
6. استفاده از تکنیک مرور آلفا:
این تکنیک شامل مرور درسها در فواصل زمانی مختلف و ترکیب آنها برای درک عمیقتر است. (در مقالات قبلی درباره این روش توضیح دادهایم.)
7. مرور گروهی:
گاهی مرور مطالب به همراه دوستان یا همکلاسیها میتواند انگیزهبخش باشد. در گروهها میتوانید نکات مختلف را با یکدیگر مرور و تبادل نظر کنید.
مرور منظم نه تنها از فراموشی جلوگیری میکند، بلکه باعث میشود در زمان امتحانات استرس کمتری داشته باشید و با آمادگی بیشتری در آزمونها شرکت کنید.
مقاله های مرتبط :
مطالعه را زودتر شروع کنید
نبینم که باز نشستی منتظر چی هستی؟
شما استثنا باید پاشی درس بخونی!
یکی از اشتباهات رایج دانشآموزان، به تعویق انداختن مطالعه و شروع دیرهنگام است. این کار نهتنها باعث استرس زیاد میشود، بلکه کیفیت یادگیری را نیز کاهش میدهد. شروع زودتر مطالعه مزایای زیادی دارد که در ادامه به آنها و روشهای اجرای آن اشاره میکنیم:
مزایای شروع زودتر مطالعه
1. کاهش استرس:
وقتی مطالعه را زود شروع کنید، زمان کافی برای یادگیری و مرور خواهید داشت و این باعث کاهش استرس در دوران امتحانات میشود.
2. تقسیم مناسب زمان:
میتوانید مطالب را به بخشهای کوچکتر تقسیم کرده و بهصورت منظم مطالعه کنید، بدون نیاز به شبزندهداریهای سنگین.
3. یادگیری عمیقتر:
مطالعه در طول زمان باعث میشود که مفاهیم بهتر درک شوند و در حافظه بلندمدت ذخیره شوند.
4. فرصت برای رفع اشکال:
با شروع زودهنگام، زمان بیشتری برای شناسایی نقاط ضعف و تقویت آنها دارید.
چگونه مطالعه را زودتر شروع کنیم؟
1. برنامهریزی زودهنگام:
از ابتدای سال تحصیلی یا دوره آموزشی، یک برنامه دقیق برای مطالعه دروس تهیه کنید. هر روز کمی مطالعه کنید تا فشار زیاد در انتهای دوره نداشته باشید.
2. استفاده از تکنیک “کم ولی مداوم”:
هر روز حتی اگر فقط ۳۰ دقیقه برای مطالعه اختصاص دهید، تأثیر بیشتری نسبت به مطالعه سنگین در روزهای آخر خواهد داشت.
3. هدفگذاری کوتاهمدت:
به جای تمرکز بر کل مطالب، هر روز یک بخش کوچک از درسها را بخوانید. مثلاً امروز یک فصل از زیستشناسی و فردا چند سؤال از ریاضی حل کنید.
4. یادآوری اهمیت زمان:
همیشه به خودتان یادآوری کنید که زمان محدود است و هر روز تأخیر، فشار بیشتری به آینده وارد میکند.
5. مقابله با اهمالکاری:
اگر دچار اهمالکاری هستید، با روشهایی مانند تعیین پاداش برای خود، محیط مطالعه مناسب و حذف عوامل حواسپرتی، این عادت را کاهش دهید.
6. مطالعه در بازههای کوتاه:
اگر حس میکنید شروع مطالعه دشوار است، از بازههای زمانی کوتاه (مثل ۲۵ دقیقه) استفاده کنید و سپس استراحت کنید.
7. همکاری با دوستان:
اگر شروع مطالعه برایتان سخت است، همراهی با دوستان یا تشکیل گروههای درسی میتواند انگیزه شما را برای شروع زودتر افزایش دهد.
شروع زودهنگام مطالعه، کلید موفقیت در تحصیل است. این عادت نهتنها فشار و استرس شما را کاهش میدهد، بلکه به شما امکان میدهد با آرامش و آمادگی کامل به سمت امتحانات یا آزمونهای مهم بروید. به یاد داشته باشید، زود شروع کردن به معنای هوشمندانه کار کردن است، نه سختتر کار کردن!
مقاله های مرتبط :
حواسپرتیها را کنترل کنید
یکی از چالشهای بزرگ دانشآموزان هنگام مطالعه، حواسپرتی است. این موضوع نهتنها زمان شما را هدر میدهد، بلکه تمرکز و کیفیت یادگیری را نیز کاهش میدهد. برای کنترل حواسپرتیها، باید عوامل آن را شناسایی کرده و راهکارهای مؤثری را اجرا کنید.
دلایل اصلی حواسپرتیها
1. وسایل الکترونیکی:
گوشی موبایل، شبکههای اجتماعی و نوتیفیکیشنها از بزرگترین عوامل حواسپرتی هستند.
2. محیط نامناسب:
سر و صدا، نور نامناسب و شلوغی اطراف میتوانند تمرکز شما را از بین ببرند.
3. خستگی ذهنی یا جسمی:
کمخوابی، تغذیه نامناسب یا استرس باعث کاهش توانایی شما در تمرکز میشود.
4. فکرهای مزاحم:
نگرانیها و دغدغههای ذهنی، مثل مسائل خانوادگی یا آینده، میتوانند ذهن شما را از مطالعه منحرف کنند.
5. عدم علاقه به موضوع مطالعه:
وقتی درسی برای شما جذاب نباشد، تمرکز کردن روی آن دشوارتر میشود.
راهکارهای مؤثر برای کنترل حواسپرتی
۱. مدیریت وسایل الکترونیکی
گوشی خود را در حالت “مزاحم نشوید” یا حالت پرواز قرار دهید.
از اپلیکیشنهای مسدودکننده (مثل Forest یا StayFocused) برای محدود کردن دسترسی به شبکههای اجتماعی استفاده کنید.
مطالعه را در جایی انجام دهید که لپتاپ یا تلویزیون حواس شما را پرت نکند، مگر برای کارهای درسی ضروری.
۲. ایجاد محیط مطالعه مناسب
یک مکان آرام، مرتب و روشن را برای مطالعه انتخاب کنید.
از هدفون برای کاهش صدای محیط استفاده کنید یا موسیقی بیکلام و آرامبخش پخش کنید.
دمای محیط را متعادل نگه دارید تا احساس راحتی کنید.
۳. تنظیم زمان و روش مطالعه
از تکنیک پومودورو استفاده کنید: ۲۵ دقیقه مطالعه متمرکز و سپس ۵ دقیقه استراحت. این روش از خستگی ذهنی جلوگیری میکند.
مطالعه را در ساعاتی انجام دهید که تمرکز شما بالاست، مثل صبحها یا بعدازظهرها.
موضوعات سختتر را در اولویت قرار دهید و بعد به سراغ مباحث آسانتر بروید.
۴. مدیریت فکرهای مزاحم
افکار مزاحم را یادداشت کنید تا ذهن شما آزاد شود و بعداً به آنها رسیدگی کنید.
از تکنیک مدیتیشن یا تمرینات تنفس عمیق برای آرامش ذهن و تمرکز بیشتر استفاده کنید.
اهداف خود را یادآوری کنید تا انگیزه بیشتری برای مطالعه داشته باشید.
۵. برنامهریزی دقیق
یک برنامه مطالعه منظم و متناسب با اهداف خود طراحی کنید.
درسهای مشکلتر را به بازههای زمانی کوتاهتر تقسیم کنید تا انگیزه خود را از دست ندهید.
زمانهای استراحت و تفریح را در برنامه خود بگنجانید.
۶. کاهش عوامل خستگی
خواب کافی (۷-۸ ساعت در شبانهروز) داشته باشید.
میان وعدههای سالم مثل آجیل، میوه و آب کافی مصرف کنید تا انرژی و تمرکزتان حفظ شود.
ورزشهای سبک، مانند پیادهروی یا یوگا، را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
۷. تقویت انگیزه و علاقه
با روشهای خلاقانه، مثل نقاشی، نقشه ذهنی یا جدولبندی، مطالعه را جذابتر کنید.
به خودتان برای انجام موفقیتآمیز هر بخش، پاداش بدهید.
مطالب را به اهداف بلندمدت خود (مانند قبولی در کنکور یا ارتقاء نمره) مرتبط کنید.
کنترل حواسپرتیها نیاز به آگاهی و تمرین دارد. با شناخت عوامل مزاحم و اجرای راهکارهای مناسب، میتوانید تمرکز خود را افزایش دهید و بهرهوری بیشتری در مطالعه داشته باشید. یادتان باشد که تمرکز، یک مهارت است و با تمرین مداوم میتوانید آن را تقویت کنید.
مقاله های مرتبط :
روش مطالعه تناوبی
روش مطالعه تناوبی، یکی از موثرترین روشها برای افزایش تمرکز، جلوگیری از خستگی و بهبود یادگیری است. این روش به شما کمک میکند تا مطالعه را به بازههای زمانی کوتاه و متمرکز تقسیم کنید و در فواصل مشخص، استراحت کوتاهی داشته باشید.
چرا روش مطالعه تناوبی مفید است؟
1. افزایش تمرکز:
بازههای کوتاهتر مطالعه به ذهن اجازه میدهد بدون احساس خستگی، بر روی یک موضوع تمرکز کند.
2. جلوگیری از خستگی:
استراحتهای منظم از تحلیل رفتن انرژی ذهنی جلوگیری میکند و انگیزه را بالا نگه میدارد.
3. بهبود یادگیری:
این روش به مغز کمک میکند اطلاعات را بهتر پردازش و ذخیره کند.
4. مدیریت زمان:
تقسیم مطالعه به بخشهای کوتاه باعث میشود زمان را بهتر مدیریت کنید و بهرهوری بیشتری داشته باشید.
چگونه روش مطالعه تناوبی را اجرا کنیم؟
۱. انتخاب بازههای زمانی مطالعه:
بازههای استاندارد: ۲۵ دقیقه مطالعه + ۵ دقیقه استراحت (تکنیک پومودورو).
اگر نیاز به تمرکز عمیقتر دارید، میتوانید بازهها را به ۴۵ دقیقه مطالعه + ۱۰ دقیقه استراحت تغییر دهید.
۲. تعیین اهداف کوتاهمدت:
قبل از شروع هر بازه، مشخص کنید که میخواهید چه بخشی از درس را بخوانید یا چه مسئلهای را حل کنید.
اهداف کوچک و قابل دسترسی انتخاب کنید تا انگیزه بیشتری برای ادامه داشته باشید.
۳. استفاده از تایمر یا اپلیکیشن:
از یک تایمر (ساده یا در موبایل) یا اپلیکیشنهایی مانند Focus Booster یا Pomodoro Tracker استفاده کنید تا زمان مطالعه و استراحت را بهدرستی مدیریت کنید.
۴. استراحت مؤثر:
در زمان استراحت، از جای خود بلند شوید و حرکات کششی انجام دهید یا یک لیوان آب بنوشید.
به هیچوجه سراغ گوشی موبایل یا شبکههای اجتماعی نروید، چون ممکن است حواسپرتی ایجاد شود.
۵. تکرار دورهها:
بعد از هر ۳ یا ۴ دوره (حدود ۲ ساعت)، یک استراحت طولانیتر (۲۰ تا ۳۰ دقیقه) داشته باشید.
در این زمان میتوانید یک میانوعده سبک بخورید یا به پیادهروی کوتاه بروید.
نکات مهم برای اجرای بهتر روش تناوبی
1. تنوع در موضوعات:
بین دورهها، موضوعات مختلفی را مطالعه کنید تا از یکنواختی و خستگی ذهنی جلوگیری شود.
2. اولویتبندی درسها:
در دورههای ابتدایی، درسهای سختتر یا مهمتر را بخوانید که نیاز به تمرکز بیشتری دارند.
3. مرور و تثبیت:
در دورههای انتهایی، مطالب قبلی را مرور کنید یا تمرینهای مرتبط انجام دهید.
4. ارزیابی عملکرد:
پس از هر بازه، بررسی کنید که آیا به هدف تعیینشده دست یافتهاید یا نه.
روش مطالعه تناوبی، یکی از بهترین روشها برای مدیریت زمان و حفظ انرژی در طول مطالعه است. با استفاده از این روش، میتوانید مطالب را با تمرکز بیشتری یاد بگیرید و از خستگی یا کسالت در حین مطالعه جلوگیری کنید. این روش، بهویژه برای دانشآموزانی که برای امتحانات یا کنکور آماده میشوند، بسیار کاربردی است.
سخن آخر
موفقیت در تحصیل، بیش از آنکه به میزان تلاش مرتبط باشد، به کیفیت و روش درس خواندن وابسته است. با آگاهی از اشتباهات رایج و استفاده از راهکارهای اصولی، میتوانید مسیر خود را به سوی موفقیت هموار کنید. مهم این است که به نقاط ضعف خود پی ببرید و برای اصلاح آنها، گامهای عملی بردارید. یادتان باشد که در مسیر پیشرفت، پشتکار و اصلاح تدریجی عادتها کلید موفقیت هستند.
سوالات متداول
خیر، حفظ کردن در برخی از مباحث (مانند لغات زبان یا فرمولهای شیمی) ضروری است، اما باید با درک مفهومی همراه باشد تا ماندگاری بیشتری داشته باشد.
مرور مطالب یکی از اصول اصلی یادگیری پایدار است. بدون مرور، فراموشی مطالب در مدت کوتاهی رخ میدهد.